Bardzo ucieszyło mnie także włączenie do programu Un Certain Regard filmu Martha Macy May Marlene, debiutu Seana Durkina, z pochodzenia Kanadyjczyka, który w w zeszłym roku otrzymał główną nagrodę w Cannes za krótki metraż, mimo że film miał już swą premierę na festiwalu Sundance. Współpracownikami Durkina są producenci świetnego Afterschool, montażysta i operator zeszłorocznego odkrycia Cannes Two Gates of Sleep. Tym razem nie udało im się jednak osiągnąć efektu tak silnej spójności dzieła. Martha… opowiada historię dziewczyny (w tej roli Elisabeth Olsen), która po ucieczce z zamkniętej społeczności para-religijnej jest prześladowana wspomnieniami.
Martha Macy May Marlene reż. Sean Durkin
Ciekawe okazały się także propozycje amerykańskie pokazane w kategoriach Quinzaine des Realisateurs i Semaine de la Critique. Bardzo intrygujący, drugi film w karierze Jeffa Nicholsa pod tytulem Take Shelter otrzymał nawet Grand Prix Tygodnia Krytyki. Świetny Michael Shannon wciela się tu w rolę mężczyzny z małego miasteczka w Arizonie, który zaczyna śnić koszmary o katastrofie przyrodniczej i cierpieć na drastyczne przywidzenia. W nieprzyjaznym klimacie południowych stanów długo nie wiadomo, czy bohater ma dar przewidywania, czy zapadł na chorobę psychiczną.
Podobną rolę, choć drugoplanową, Shannon przyjął w filmie Return debiutantki Lizy Johnson, dotąd artystki wizualnej i krytyczki. Niestety film posługuje się dość sztampową formułą narracyjną i nie zdradza żadnych prób eksperymentowania z formą. Co więcej, historia, którą opowiada Return wykorzystuje w mało oryginalny sposób, często pojawiający się w ostatnim roku, wątek żołnierzy powracających ze służby (choćby świetne The Dry Land) i dramatów, jakie przeżywają w zetknięciu z normalnym życiem. Tyle tylko, że tu takim żołnierzem jest kobieta, żona i matka.
Nie zawiódł natomiast Jonathan Caouette, mimo że jego Walk Away Renee powtarza formułę Tarnation. Tym razem twórca kamerę skierował na swoją matkę, której życie (z chorobą dwubiegunową) jest być może jeszcze bardziej dramatyczne, niż jego samego. W podobny sposób jak w debiucie Caouette konstruuje opowieść z materiałów archiwalnych, swoich własnych home movies, taśm nakręconych przez znajomych rodziny i zdjęć z podróży, zarejestrowanych podczas przeprowadzki z Teksasu do Nowego Jorku. A do tego dodaje teledyski reklamowe dla kościoła, w którym matka znalazła ukojenie. Martwi mnie tylko, czym Jonathan zajmie się w następnej kolejności: czyżby miał przygotować film o swoim dorastającym synu? Podobno kręci fabułę.
Walk Away Renee reż. Jonathan Caouette
Na targach udało mi się dodatkowo obejrzeć Red State Kevina Smitha. Na jego seanse w czasie Sundance nie było szans się dostać. Skandal, jaki sam reżyser rozpętał wobec braku zainteresowanych zakupem filmu do dystrybucji w USA (oczywiście chwilowego i pozornego), kupując rzekomo od siebie samego tytuł na aukcji za 25 dolarów, tym bardziej utrudnił jego bezstronny odbiór. Red State to film dla Smitha nietypowy (podobno przed ostatni w karierze). Fabuła wychodzi od opisu zwyczajnych chłopięcych rozrywek czasu dojrzewania, szybko przeradza się jednak w bardzo brutalny horror z sektą religijną w roli sprawcy strasznej i bezsensownej jatki i stanową policją, rozgrywającą swoje interesy kosztem ludzi z krwi i kości.
Jednym słowem, Festiwal w Cannes 2011 - poza dominacją biznesu amerykańskiego na targach, gdzie nie obserwuje się już oznak kryzysu i podpisuje się milionowe kontrakty na przyszłe projekty filmowe - a zwłaszcza jego nagrody potwierdzają silną pozycję amerykańskiej kinematografii na świecie. Dwie ważne nagrody w konkursie głównym (w tym Złota Palma) i Grand Prix w Tygodniu Krytyki to dowód świetności USA, także na rynku filmu artystycznego i niezależnego.
Urszula Śniegowska, selekcjonerka AFF we Wrocławiu
